Scholen en met name klassen, moeten een veilige plek zijn waar kinderen zich vertrouwd en beschermd voelen en waar ze positieve relaties met anderen kunnen aangaan. Wanneer iemand zich veilig en gerespecteerd voelt, is het makkelijker ideeën en gevoelens te uiten. Om deze reden is de samenwerking van het onderwijzend personeel van fundamenteel belang. Deze samenwerking is onmisbaar bij het creëren van groepscohesie en een klassenklimaat dat wordt gekenmerkt door het inspelen op de behoeften aan bijvoorbeeld respect, zelfrespect en sociale veiligheid in de klas.
Kinderen die negatieve jeugdervaringen hebben meegemaakt, kunnen vaak het gevoel hebben dat een schijnbaar onschuldige situatie hun emotionele of fysieke veiligheid bedreigt, ondanks de inspanningen van de leerkracht om een veilige omgeving te creëren. De overmatige stress waarmee kinderen in dergelijke situaties te maken kunnen krijgen, kan ertoe leiden dat ze op onverwachte manieren reageren.
De mogelijke reacties vanuit het brein zijn dan vluchten, vechten of bevriezen. In de schoolomgeving kan dit zich vertalen in reacties van remming, isolatie of disproportioneel gedrag dat zichtbaar wordt in gedragingen als: schommelen in de stoel, afgeleid zijn in de klas, gebrek aan aandacht, regelmatig absent zijn, prikkelbaarheid en boos worden. In deze gevallen is het noodzakelijk voorbereid te zijn en eventuele alternatieven aan te reiken, zodat improvisatie of een reactie van een volwassene die juist meer onzekerheid kan veroorzaken te vermijden.
Enkele van de vaak voorkomende omstandigheden die bij deze kinderen een hoog stressniveau kunnen veroorzaken, zijn:
Naar school gaan in de vroege ochtenduren of afscheid nemen van de begeleidende volwassene kunnen gevoelige momenten zijn. Het kan nodig zijn om voor een bepaalde periode afspraken te maken met het gezin of de verzorgers over deze mogelijke triggers, zodat de onzekerheid die deze situaties kunnen oproepen zo veel mogelijk wordt vermeden.
Een verandering in de dagelijkse routines, een overgang naar een moeilijkere taak of een onverwachte verandering van activiteit kan kinderen uit hun comfortzone en hun emotionele veiligheid halen. Flexibele maar voorspelbare routines, vooraf aangekondigde veranderingen of rustig uitgelegde veranderingen helpen voor de nodige stabiliteit.
Mentoren zijn belangrijke personen voor kinderen. Hun onverwachte afwezigheid of een onaangekondigde verandering van de vaste leerkracht, zijn vaak van grote invloed op het gedrag van een groep. Voorkinderen met negatieve jeugdervaringen kan dit hun reacties sterker beïnvloeden. Het is aan te bevelen waar mogelijk te anticiperen op deze gebeurtenissen.
Alle momenten van de dag die minder gestructureerd zijn – lunchtijd, vrije tijd op het schoolplein of tijdens spelletjes – vereisen extra zorgvuldigheid en aandacht . Kinderen moeten op deze momenten afspraken maken over spelen, samen delen en omgang met anderen, en sociale vaardigheden. nConflicten en problemen met leeftijdsgenoten ontstaan wanneer sociale vaardigheden tekortschieten. Door op te letten, te controleren wat er gebeurt, passende strategieën voor te stellen en deze met de leerlingen in praktijk te brengen, kunnen ze beter met deze situaties omgaan.
Huiswerk maken buiten schooltijd of je voorbereiden op een toets zijn vaak erg stressvolle activiteiten. Dit geldt vooral voor kinderen met grote problemen op het gebied van organisatie, planning of memoriseren. Enkele maatregelen waarmee rekening kan worden gehouden zijn: afspraken maken met het gezin over de tijd waarop er gestudeerd wordt,, strategieën bij het maken van huiswerk, en zo nodig de werklast verminderen of versimpelen.
Vanaf de kleuterschool tot het latere onderwijs hebben gezinnen of verzorgers vaak het gevoel dat zij voortdurend de behoeften van hun kinderen moeten uitleggen aan hun omgeving, vooral met betrekking tot gedrag of schoolprestaties. Het gevoel dat gezinnen of verzorgers vaak noemen is dat ze in een constante staat van verhoogde waakzaamheid leven omdat ze niet kunnen oplossen wat er in de klas gebeurt. Om deze situaties in goede banen te leiden is, naast een nauwe samenwerking tussen gezin en school, het volgende nodig:
The BRIGHTER FUTURE project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.