Er zijn vier vormen van communicatie die bijna altijd met elkaar samengaan: verbale communicatie, non-verbale communicatie, paraverbale communicatie en communicatiepatronen. Paraverbale communicatie verwijst naar het gebruik van toon, spreek tempo, pauzes of haperingen waardoor de boodschap een andere betekenis krijgt. Communicatiepatronen beïnvloeden sterk de inhoud en het niveau van de relatie van een interactie. Voor onderwijsprofessionals is het nuttig te weten dat er andere communicatiepatronen kunnen bestaan dan die waaraan ze gewend zijn.
Verwachtingen die niet uitkomen en communicatieproblemen kunnen leiden tot wantrouwen en teleurstelling aan beide kanten. We weten nu dat de toegankelijkheid en de kwaliteit van het onderwijs ook kunnen afhangen van het vermogen van professionals en organisaties om om te gaan met verschillen in achtergrond, opleiding, gender, migratie geschiedenis en andere relevante verschillen. Dit vereist kennis, cultuursensitieve vaardigheden en communicatie. In het geval van mensen die gevlucht zijn, vereist het ook empathie voor wat het betekent jouw land, jouw werk en jouw geliefden te hebben moeten verlaten. Misschien hebben mensen lange tijd in angst, onzekerheid en oorlog geleefd of zijn ze blootgesteld aan diverse vormen van geweld.
Vertrouwen opbouwen is cruciaal. Een manier om dit te doen is actief investeren in het leren kennen en begrijpen van het kind en zijn familie. Praten over hun achtergrond, familie en leven in hun thuisland, de ervaringen die hebben geleid tot migratie of vluchten en hun gevoelens hierover helpen om hun vertrouwen te winnen.
Er wordt gesteld dat op het moment dat iemand iets zegt de ander tegelijkertijd de non-verbale reactie van de ander waarneemt als reactie op wat er wordt gezegd. Als de luisteraar een wenkbrauw optrekt of een bevestigend knikje geeft, beïnvloedt dit het verloop van het gesprek. Er is dus een permanente simultane interactie. Het is niet mogelijk om niet te communiceren. Zelfs niks zeggen of mislukte communicatie, zoals bij een misverstand, heeft gevolgen voor het verdere verloop van de communicatie en de relatie. Elke interactie, of die nu effectief is of niet, moet worden gezien als communicatie. Als er een misverstand ontstaat, moet je daarover communiceren; we kunnen miscommunicatie juist stoppen door erover te communiceren.
Met name cultuur lijkt onder de oppervlakte te liggen. De dingen die je kunt waarnemen, zoals taal of (soms) uiterlijk, vormen slechts 10% van de cultuur in een bepaald gebied of van iemand; het beroemde topje van de ijsberg. Het meeste ligt onder water en ligt vaak onbewust onder water.
The BRIGHTER FUTURE project has been funded with support from the European Commission. This publication reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.